Proces spawania podzielić można na dwie grupy: spawanie oparte na metodzie cieplnej oraz rozwiązanie ciśnieniowe, wykorzystujące temperaturę oraz wspomniane ciśnienie. Niezależnie od typu spawania, rozpiętości zadania czy jego częstotliwości należy zwrócić uwagę na konsekwencje tego procesu dla zdrowia. Stąd tak istotne jest przestrzeganie zasad BHP przy spawaniu.
Szkodliwość spawania dla zdrowia to temat, który nie zmienia się od dekad. Nie jest to ocena ponad miarę: wystarczy sięgnąć pamięcią do lat dzieciństwa, gdy starsze osoby zasłaniały młodszym oczy tak, by nie patrzyły na pracę spawacza. Ten zazwyczaj — jeśli przestrzegał zasad BHP przy spawaniu — dysponował specjalistyczną maską. Jej brak groziłby sporymi konsekwencjami dla zdrowia. Owa maska to swoisty symbol i fundament prawidłowych zasad podczas spawania.
Czytaj także: Spawanie metodą MMA
Czy praca spawacza jest szkodliwa?
Czy spawanie jest szkodliwe? Jednym z podstawowych zagrożeń dla spawacza są wdychane opary. Jak pokazują badania: dostarczanie do organizmu oparów cyklu — naturalnego podczas spawania ocynkowanego metalu — skutkuje tzw. gorączką metaliczną, dusznościami czy regularnymi bólami głowy. W sytuacji, gdy nos filtruje dymy spawalnicze — połączenia różnych metali — jama ustna, zatoki, gardło czy płuca są podrażniane. Początkowo nie jest to odczuwalne, ale z czasem objawy bezpośrednio przekładają się na zdrowie i wydolność płuc.
Wzrok jest narażony na szczególne niebezpieczeństwo
Jeśli spojrzeć wyłącznie na kwestię wzroku, zakres potencjalnych problemów jest bardzo szeroki. Z jednej strony dochodzi do naturalnego efektu zmęczenia oczu — zwykle praca spawania odbywa się w miejscach o słabym doświetleniu. Brak ochrony czy niewłaściwa jakość materiałów ochronnych przekłada się na problemy z promieniowaniem ultrafioletowym. W ten sposób istnieje możliwość poparzeń, zaćmy czy nawet powstawania nowotworów skóry. Charakterystycznym problemem w branży spawaczy jest tzw. oko łukowe. To — wywołane pracą — zapalenie spojówek i rogówki, które sporadycznie mogą prowadzić do okresowej ślepoty.
Słuch — korelacja między chemikaliami a nerwem
Badania pokazują również, że istnieje wyraźny wpływ chemikaliów generowanych podczas spawania na nerw słuchowy. Zagrożeniem jest również sam hałas. O ile w pierwszym etapie nie jest odczuwalny jako uciążliwy, z czasem wpływa negatywnie na komórki nerwowe. Te, które zostają uszkodzone, już nie poddają się regeneracji. Stąd tak istotne jest, by optymalnie chronić słuch przed maszyną do spawania.
Spawanie a prawidłowa pozycja ciała
Rzadko zwraca się uwagę na fakt, że spawanie przekłada się na możliwe uszkodzenia stawów czy układu kostnego. Praca spawacza to regularne klęczenie, podnoszenie ciężkich elementów, specyficzna pozycja wymagająca nietypowe układu ciała. Efekt to częste urazy kostne, a także przewlekłe kontuzje pleców, kolan czy barków.
Czytaj także: Zasady bezpieczeństwa przy obróbce metali
Czynniki środowiskowe wpływające na ryzyko pracy spawacza
Wśród czynników, które negatywnie wpływają na pracę spawacza są:
- opiłki metali czy krople kwasów zagrażające oczom i twarzy
- wysoka temperatura iskier
- możliwość porażenia prądem w wyniki np. awarii sprzętu
- prawdopodobieństwo upadku podczas spawania na wysokości.
Zasady prawidłowego spawania
By uchronić swój organizm wystarczy przestrzegać kilku zasad takich jak:
- stosowanie specjalistycznych okularów, przyłbic i tarczy, które chronią oczy przed promieniowaniem oraz opiłkami
- niezbliżanie twarzy do oparów spawalniczych i unikanie bezpośredniego kontaktu z materiałami pochodnymi
- używanie wentylatora tak, by wydmuchiwać opary z budynku i ograniczyć pył w pomieszczeniu
- spawanie — jeśli to możliwe — czystego metalu po szlifowaniu z powłoki farby
- ochrona zmysłów: zastosowanie maski zasłaniającej oczy, uszy oraz jamę ustną
- wykorzystywanie podnośników do podnoszenia elementów
- regulacja stołu spawalniczego na idealnej wysokości do pracy.
Zasady BHP przy spawaniu wskazują również inne sposoby na to, by ograniczyć skutki uboczne pracy. To także np. specjalne obuwie ochronne zapewniające zwiększony komfort podczas stojącej pracy. W tym kontekście używane są również maty podłogowe. W przypadku długotrwałej pracy naturalną kwestią są też przerwy na odpoczynek oraz ćwiczenia, które zapobiegną urazom będącym skutkiem przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego. Duży nacisk należy połączyć oczywiście na zabezpieczenia fizyczne — maski czy przyłbice oraz ochronniki słuchu. Szkodliwość spawania na zdrowie ograniczyć można też poprzez efektywny system wentylacji sprawnie oczyszczający powietrze w pomieszczeniu, w którym odbywa się praca.
Na proces ten należy patrzeć długofalowo. Błędy popełnione podczas spawania w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy nie przyniosą efektów natychmiast — za wyjątkiem wypadków przy pracy. Jednak w dłuższej perspektywie nieprawidłowa postawa, brak ochrony oczy lub uszu oraz wdychanie opiłków będą miały fatalny wpływ na zdrowie operatora. Stąd tak istotne jest, by równie dużą uwagę przykładać do ostatecznego efektu spawania jak i przestrzegania przepisów i zasad pracy.
Autor: Edward Rybarski
